Mity i Fakty:
Egzamin
„Boże, nie daj mi osądzać tego lub mówić o tym, czego nie wiem i nie rozumiem.”
– Anton Pawłowicz Czechow
Idę do ŁORDU zapisać się na egzamin
Skrót „WORD” (Wojewódzki Ośrodek Ruchu Drogowego) jest polską nazwą, określającą podmiot państwowy, którego zadaniem jest (zgodnie z Ustawą z dnia 5 stycznia 2011r. o kierujących pojazdami art. 56) organizowanie i przeprowadzanie egzaminów państwowych. Nie ma związku z edytorem tekstu o nazwie Word koncernu Microsoft.
Planując zostać użytkownikiem dróg w postaci kierowcy, wypada poprawnie władać językiem i używać prawidłowego określenia jednostki państwowej, do której osoba egzaminowana zamierza stawić się na egzamin państwowy.
Zdanie egzaminu głównie zależy od egzaminatora
Egzaminator ma niebezpieczną i odpowiedzialną pracę. Podczas egzaminu praktycznego występuje w roli pasażera powierzając swoje bezpieczeństwo osobie zdającej egzamin. Dokonuje oceny kandydata na kierowcę uwzględniając kryteria przewidziane w stosownym rozporządzeniu w sprawie egzaminowania osób ubiegających się o uprawnienia do prowadzenia pojazdu. Często widząc zbliżające się zagrożenie czeka niemal do ostatniej chwili, by sprawdzić prawidłową na nie reakcję osoby egzaminowanej i dać jej szansę. Niejednokrotnie znajdującym się w pojeździe egzaminacyjnym ratuje on życie. Trzyma się zasady, że w przypadku kontrowersyjnych kwestii ocenia zadanie na korzyść osoby egzaminowanej.
Zdanie egzaminu zależy tylko i wyłącznie od osoby egzaminowanej, której zadaniem jest zaprezentowanie odpowiednich umiejętności, niezbędnych do bezpiecznego wykonywania różnego rodzaju manewrów i poruszania się po drogach.
Ci wszyscy egzaminatorzy są tacy niemili
Samo stwierdzenie „egzaminatorzy” (jakoby wszyscy bez wyjątku) jest uogólnieniem i przejaskrawieniem. Jest mało prawdopodobne, by nadawca tego rodzaju opinii znał wszystkich egzaminatorów i miał z nimi bezpośredni kontakt w relacji: osoba egzaminowana – egzaminator, a tym bardziej, że ci wszyscy egzaminatorzy są niemili. Zwykle nadawcą takiej opinii, jest osoba, której wynik egzaminu był negatywny. Jest wysoce prawdopodobne, że osoba ta od samego początku egzaminu nie wyraża się jasno, rzeczowo i popełnia liczne błędy, Zdradza tym samym nieodpowiednie przygotowanie do egzaminu państwowego na prawo jazdy.
W takim przypadku zjawiskiem naturalnym ze strony egzaminatora jest brak akceptacji postawy i zachowań osoby egzaminowanej. Osoba egzaminowana podświadomie odbiera te sygnały (sprzężenie zwrotne) lecz zamiast wyciągać wnioski i dobrze się przygotować do kolejnego egzaminu, szerzy negatywne opinie pod adresem osoby egzaminującej.
Faktem jest, że każdy człowiek, (w tym egzaminator), dokonując oceny czyjegoś działania (egzaminowania), działa nieświadomie w sposób subiektywny. Do najczęściej występujących tzw. błędów w ocenie należą: 1) błąd pierwszeństwa i świeżości 2) błąd przenoszenia ocen na inne zadania (efekt „aureoli”) 3/ błąd kontrastu i afektu 4) błąd asymetrii pozytywno-negatywnej 5) błąd arbitralności (rozbieżności w ocenianiu).
Egzaminatorzy wszystkiego się czepiają
David Burns (profesor emerytowany na Wydziale Psychiatrii i Nauk Behawioralnych przy uniwersytecie Medycznym w Stanford) w swojej książce pt.: „Radość Życia” porusza problem zniekształcenia myślenia. Wyolbrzymianie czyichś wad, porażek czy słabości oraz minimalizowanie zalet, sukcesów czy mocnych stron nazywa „sztuczką z lornetką”.
W praktyce u osoby twierdzącej, że „egzaminatorzy wszystkiego się czepiają” zjawisko zniekształcenia myślenia polega na tym, że osoba egzaminowana oceniając postawę egzaminatora czy bieżące jego zachowania niejako przykłada do oczu lornetkę, subiektywnie dostrzegając same jego niedociągnięcia – wówczas obszar rzeczywistości dostrzega jako większy. Nie tylko uważa, że egzaminator się czepia, ale jest przekonana o tym, że czepia się wszystkiego.
Analogicznie, trafiając na mocne strony czy zalety egzaminatora i sposób przeprowadzania egzaminu również przykłada do oczu lornetkę, tym razem odwrotną stroną, na skutek czego te pozytywne i pożądane cechy stają się w jej oczach mniejsze.
W rzeczywistości jest wysoce prawdopodobne, że osoba taka przejawia niski poziom krytycyzmu, nie jest świadoma swoich licznych braków co do wiedzy i umiejętności jakie należy posiadać, by uzyskać pozytywny wynik egzaminu.
Z egzaminatorem nie ma co się sprzeczać bo podczas kolejnego egzaminu on lub inni egzaminatorzy będą się mścili
Egzaminatorzy są osobami w randze urzędnika państwowego – poważnymi, odpowiedzialnymi i zbyt zajętymi, by zajmować się infantylnymi zagrywkami.
Prócz przeprowadzania egzaminów praktycznych państwowych, przewodniczą w przeprowadzaniu egzaminów teoretycznych państwowych. Prowadzą liczne i różnego rodzaju szkolenia. Sami też nieustannie się uczą, podwyższając swoje kwalifikacje i poszerzając kompetencje na kongresach, szkoleniach i warsztatach dla egzaminatorów lub zwiększając swoje uprawnienia. Ich praca często polega na przemieszczaniu się z macierzystego WORD do swoich placówek (Filii) w mniejszych miejscowościach, gdzie również przeprowadzane są egzaminy.
Z moralnego, etycznego i logicznego punktu widzenia jest wysoce mało prawdopodobne, by egzaminator starał się zapamiętać sprzeczającą się z nim osobę egzaminowaną i podejmował jakiekolwiek działania zmierzające do stawiania jej przeszkód w zdaniu egzaminu z wynikiem pozytywnym podczas kolejnej wizyty w WORD.
Ponadto, na ogół egzaminatorzy są rzetelni i uczciwi a monitorowany przebieg egzaminu ma na celu zapewnienie obiektywnej oceny wykonanych zadań. Osoby mające zastrzeżenia co do prawidłowości przeprowadzenia egzaminu państwowego mają możliwość złożenia zażalenia (odwołania się) do MORD lub WORD.
Warto przy tym pamiętać, że złożone do MORD/WORD odwołania rzadko kiedy są zasadne.
Egzaminator uwziął się na mnie
Zadaniem egzaminatora jest przeprowadzanie egzaminów państwowych w sposób i na zasadach określonych w przepisach obowiązujących na terenie Państwa Polskiego. Zawiera je Rozporządzenie Ministra Infrastruktury i Budownictwa z dnia 24 lutego 2016 r. w sprawie egzaminowania osób ubiegających się o uprawnienia do kierowania pojazdami, szkolenia, egzaminowania i uzyskiwania uprawnień przez egzaminatorów oraz wzorów dokumentów stosowanych w tych sprawach.
Większość osób przystępujących do egzaminu państwowego nie jest świadoma zagrożeń związanych z poruszaniem się w ruchu drogowym oraz niedostosowanego do obecnych realiów programu nauczania w ośrodkach szkolenia kierowców. W rezultacie nie posiada dostatecznej wiedzy związanej z: budową samochodu, znakami drogowymi i przepisami, techniką jazdy, zadaniami egzaminacyjnymi, poleceniami wydawanymi przez egzaminatora i zasadami przeprowadzania egzaminów państwowych.
Także większość tych osób w niewystarczający sposób jest nauczona: zajmowania prawidłowej pozycji za kierownicą, odpowiedniej zmiany biegów, panowania nad pojazdem, prawidłowego operowania kołem kierownicy, dynamiki jazdy, hamowania silnikiem, przejeżdżania przez skrzyżowania z ruchem okrężnym, wykonywania manewrów, stosowania zasad jazdy defensywnej i eko-jazdy.
W rezultacie osoby te stawiają się na egzamin państwowy nie tylko niedostatecznie przygotowane, ale również nieświadome swojej niewiedzy i braku umiejętności.
ZADANIA EGZAMINACYJNE STOSOWANE NA EGZAMINIE PAŃSTWOWYM ORAZ KRYTERIA OCENY WYKONANIA TYCH ZADAŃ
Tabela nr 1
Zachowania osoby egzaminowanej zagrażające bezpośrednio życiu i zdrowiu uczestników ruchu drogowego skutkujące przerwaniem egzaminu państwowego
1. Spowodowanie kolizji lub wypadku drogowego.
2. Omijanie pojazdu, który jechał w tym samym kierunku, lecz zatrzymał się w celu ustąpienia pierwszeństwa pieszym.
3. Wyprzedzanie na przejściu dla pieszych i bezpośrednio przed nim.
4. Nieustąpienie pierwszeństwa pieszemu znajdującemu się na oznakowanym przejściu.
5. Nieustąpienie pierwszeństwa pieszemu przechodzącemu na skrzyżowaniu przez jezdnię drogi, na którą wjeżdża osoba egzaminowana.
6. Niezatrzymanie pojazdu w razie przechodzenia przez jezdnię osoby niepełnosprawnej, używającej specjalnego oznaczenia, lub osoby o widocznej o ograniczonej sprawności poruszania się w celu umożliwienia jej przejścia.
7. Nieustąpienie pierwszeństwa pieszemu podczas cofania lub włączania się do ruchu.
8. Niezastosowanie się do:
8.1 sygnałów świetlnych,
8.2 sygnałów i poleceń podawanych przez osoby uprawnione do kierowania ruchem drogowym,
8.3 sygnałów i poleceń podawanych przez osoby uprawnione do kontroli ruchu drogowego.
9. Niezastosowanie się do znaków:
9.1 „stop”,
9.2 „zakaz wjazdu …”,*)
9.3 „zakaz skręcania w lewo”,
9.4 „zakaz skręcania w prawo”,
9.5 „nakaz jazdy…”,*)
9.6 „wskazujących dozwolone kierunki jazdy z pasa ruchu”,
9.7 „linia podwójna ciągła”,
9.8 „zakaz ruchu”.
10. Nieustąpienie pierwszeństwa przejazdu:
10.1 na skrzyżowaniu,
10.2 pojazdom szynowym,
10.3 rowerzystom,
10.4 podczas zmiany pasa ruchu,
10.5 w razie przecinania się poza skrzyżowaniem kierunków ruchu lub torów jazdy pojazdów poruszających się po tej samej drodze,
10.6 podczas włączania się do ruchu,
10.7 podczas cofania.
11. Naruszenie zakazu zawracania.
12. Przekroczenie dopuszczalnej prędkości o więcej niż 20 km/h.
13. Nieupewnienie się o możliwości wyprzedzania.
14. Naruszenie zakazu wyprzedzania:
14.1 na przejazdach rowerowych i bezpośrednio przed nimi,
14.2 przy dojeżdżaniu do wierzchołka wzniesienia,
14.3 na zakrętach oznaczonych znakami ostrzegawczymi,
14.4 na skrzyżowaniach,
14.5 na przejazdach kolejowych i bezpośrednio przed nimi,
14,6 na przejazdach tramwajowych i bezpośrednio przed nimi.
15. Niezastosowanie się do znaku, „zakaz wyprzedzania”.
16. Wyprzedzanie z niewłaściwej strony.
17. Spowodowanie znacznego utrudnienia ruchu drogowego z powodu utraty panowania nad pojazdem.
*) Odpowiednio do znaków umieszczonych na trasie egzaminu.
Egzaminator wprowadził mnie w błąd
Wydawanie przez egzaminatora poleceń sprzecznych z przepisami, logiką i z zasadami bezpieczeństwa było by nieetyczne. Podważało by także jego autorytet oraz rangę egzaminu państwowego.
Błędy osoby egzaminowanej w postaci braku odpowiedniej percepcji, ostrożności i koncentracji mogą doprowadzić do niezastosowania się do znaków: „zakaz wjazdu …”, „zakaz skręcania w lewo”, „zakaz skręcania w prawo”, „nakaz jazdy…”, „wskazujących dozwolone kierunki jazdy z pasa ruchu”, „linia podwójna ciągła”, „zakaz ruchu”. Skutkują one przerwaniem egzaminu praktycznego z wynikiem negatywnym.
Osoby mające wątpliwości co do prawidłowości przeprowadzenia egzaminu mają możliwość złożenia odwołania i komisyjnego obejrzenia zarejestrowanego nagrania z przebiegu egzaminu.
Egzaminator specjalnie nie domknął mi drzwi
Zdecydowanie w większości przypadków to osoba egzaminowana zamyka drzwi pojazdu przeznaczonego do przeprowadzania egzaminu państwowego na prawo jazdy, zarówno tylne, jak i przednie pasażera i kierowcy.
Zazwyczaj to ona otwiera i zamyka tylne drzwi wówczas, gdy przed przygotowaniem sie do jazdy kładzie na siedzenie płaszcz, żakiet, kurtkę, plecak czy torebkę. Przednie drzwi pasażera osoba egzaminowana otwiera i zamyka wtedy, kiedy zamienia się miejscami z egzaminatorem, który wcześniej zajmując miejsce kierowcy, teraz poprosił ją o przygotowanie się do jazdy. Także drzwi kierowcy samodzielnie otwiera ta osoba i zamyka po poleceniu: „Proszę przygotować się do jazdy”.
Rozporządzenie Ministra Infrastruktury i Budownictwa z dnia 24 lutego 2016 r. w sprawie egzaminowania osób ubiegających się o uprawnienia do kierowania pojazdami, szkolenia, egzaminowania i uzyskiwania uprawnień przez egzaminatorów oraz wzorów dokumentów stosowanych w tych sprawach wyraźnie wskazuje na konieczność upewnienia się czy drzwi pojazdu są zamknięte.
ZADANIA EGZAMINACYJNE STOSOWANE NA EGZAMINIE PAŃSTWOWYM ORAZ KRYTERIA OCENY WYKONANIA TYCH ZADAŃ Tabela nr 4 Przygotowanie do jazdy…
2) właściwe ustawienie fotela, lusterek, zagłówków i zapięcie pasów bezpieczeństwa (jeżeli pojazd jest w nie wyposażony), upewnienie się czy drzwi pojazdu są zamknięte.
Podczas egzaminu najlepiej jest jechać małą prędkością
Egzamin na prawo jazdy między innymi ma ujawnić czy dana osoba potrafi jechać dynamicznie nie utrudniając ruchu drogowego. Zwykle, o ile warunki na to pozwalają wskazane jest utrzymywanie maksymalnej dopuszczalnej prędkości. Osoba egzaminowana ma wówczas okazję zaprezentować umiejętność rozpraszania energii kinetycznej (zwalniania) podczas zbliżania się do zakrętów i w trakcie ich przejeżdżania.
Nie bez przyczyny przewidziane jest także zadanie egzaminacyjne „Hamowanie do zatrzymania we wskazanym miejscu”. Polega ono na rozpędzeniu pojazdu do prędkości 50km/h i zaprezentowaniu hamowania silnikiem aż do zatrzymania pojazdu w miejscu wskazanym przez egzaminatora. Podczas tego zadania czwarty bieg osoba egzaminowana powinna wybrać przed osiągnięciem prędkości 50km/h. Zadanie to łączy w sobie cechy: dynamiki jazdy, jazdy defensywnej, prawidłowej techniki hamowania, eko-jazdy i jazdy ekonomicznej.
Poruszając się zbyt małą prędkością trudno będzie nam przekonać egzaminatora do tego, że taki styl jazdy świadczy o dobrym poziomie szkolenia i empatii wobec innych użytkowników dróg – utrudnianie ruchu drogowego to też przewinienie. Zbyt powolna jazda na ogół irytuje kierowców i prowokuje ich do wykonywania nagłych i niebezpiecznych manewrów. W oczach egzaminatora taka jazda jest męcząca, budzi niepokój i poważne wątpliwości.
Zbyt długo rozpędzając pojazd (nie osiągając w stosunkowo krótkim czasie odpowiednio większej prędkości dostosowanej do ruchu drogowego), silnik spala więcej paliwa, a co za tym idzie wówczas atmosfera ziemska zanieczyszczana jest znacznie intensywniej.
Zdałam/em egzamin na prawo jazdy
Jestem świetnym kierowcą
Zdanie egzaminu na prawo jazdy z wynikiem pozytywnym jedynie stwierdza, że osoba egzaminowana była w stanie kontynuować jazdę po drogach miejskich przez niespełna pół godziny lub nieco dłużej. Osoba ta zaprezentowała umiejętność wykonania kilku podstawowych manewrów w rodzaju: ruszania z miejsca, hamowania, przejeżdżania przez zakręty, zmiany pasa ruchu, przejeżdżania przez skrzyżowania, parkowania, zawracania.
Wielu nowych kierowców żyje w stanie tzw. pierwszego poziomu kompetencji.
4 poziomy kompetencji:
1. Brak świadomości braku kompetencji (nie wiem, że nie wiem) – stan, w którym nie zdajemy sobie sprawy, że popełniamy błędy, ponieważ nie znamy modelu prawidłowego zachowania.
2. Świadomość braku kompetencji (wiem, że nie wiem) – chwila, w której dowiadujemy się, czego nie wiemy i nie potrafimy wykonać oraz w jaki sposób możemy zdobyć brakujące kompetencje.
3. Świadomość posiadania kompetencji (wiem, że wiem) – czas, w którym zdobywamy nowe kompetencje, dzięki czemu jesteśmy świadomi ich posiadania, silnie zorientowani na zagadnienie, świadomi swej wiedzy, umiejętności i prawidłowych zachowań.
4. Brak świadomości posiadania kompetencji (nie wiem, że wiem) – stan, w którym podświadomie zadania wykonujemy automatycznie, a nowa umiejętność staje się dla nas czymś łatwym i naturalnym.
Z tego powodu nie zdają sobie sprawy z tego, że odebrali szkolenie miernej jakości. Chociaż siedząc za kierownicą swojego auta już samodzielnie je prowadzą, to wciąż nie wiedzą na czym polega zajęcie prawidłowej pozycji za kierownicą, w tym regulacja kierownicy i jaki wpływ ma ono na bezpieczną jazdę. Wielu z nich wciąż nie wie jakie rozróżniamy rodzaje skrętów kołem kierownicy i jak prawidłowo nim operować. Spora liczba kierowców (również tych ze stażem) nie zdaje sobie sprawy z faktu, że lustra zewnętrzne pojazdu są sferyczne i asferyczne oraz co z tego wynika. Tysiące kandydatów na kierowców podczas kursu nie było uczone prawidłowego (ergonomicznego) posługiwania się mechanizmami sterowania pojazdem, odpowiedniej techniki jazdy, jazdy defensywnej, taktyki jazdy i eko-jazdy. Dla wielu z nich pojęcia w rodzaju: zasada 3-4 sekund, dystans strategiczny, dynamika jazdy przy 3/4 pedału przyśpieszania, droga zatrzymania, droga hamowania, olśnienie, aquaplaning, trójkąt śmierci, strefa przeżycia, strefa kontrolowanego zgniotu czy optymalizacja toru jazdy są pojęciami abstrakcyjnymi, o których podczas kursu nawet im nie wspomniał instruktor nauki jazdy.
Między innymi taką szerszą wiedzę i doświadczenie powinni uzyskać kursanci podczas dobrego szkolenia podstawowego. Na bazie takich solidnych podstaw łatwiej jest i szybciej zdobyć większy bagaż doświadczeń i pewność w prowadzeniu samochodu po drogach zarówno w obszarze zabudowanym, jak i poza nim. Jazda po drogach o podwyższonej dopuszczalnej prędkości, w tym po drogach ekspresowych i autostradach wzbogaci o kolejne umiejętności i przekona młodego kierowcę jak istotne znaczenie mają pojęcia i terminy użyte w akapicie wyżej.
Warto przejawiać wysoki poziom krytycyzmu względem siebie jako kierowcy i mieć dużo pokory oraz być świadomym tego, że tak naprawdę swoją jazdę powinniśmy udoskonalać przez całe swoje życie.
Wszyscy kierowcy (bez wyjątku) w celu udoskonalania swojej jazdy powinni chociaż raz w roku korzystać z torów szkoleniowych i płyt poślizgowych, którymi dysponują nowo powstałe duże obiekty w postaci Ośrodków Doskonalenia Techniki Jazdy w liczbie już ponad 30 na terenie całego kraju.
Jazda po łuku na placu manewrowym jest bezsensowna – powinna być zlikwidowana
Zadanie nr 2 „Ruszanie z miejsca i jazda pasem ruchu do przodu i do tyłu” należy do kluczowego, które jest wykonywane na placu manewrowym. Podczas tego zadania osoba egzaminowana ma możliwość zaprezentowania wielu umiejętności – między innymi:
Prawidłowego uruchamiania silnika – lewa noga wciska do końca pedał sprzęgła, prawa noga lekko wciska pedał hamulca zasadniczego, prawa ręka przekręca kluczyk w stacyjce. Wyboru w sposób ergonomiczny prawidłowego biegu. Odpowiedniego ergonomicznego opuszczania dźwigni hamulca pomocniczego i sprawdzania kontrolki sygnalizującej prawidłowe wykonanie tej czynności. Upewniania się (tuż przed ruszeniem), czy nie stworzy tym zagrożenia – obserwacja otoczenia przed i wokół pojazdu. Ruszania z miejsca – łagodne puszczanie pedału sprzęgła i zwiększanie obrotów silnika, płynne ruszenie. Płynnej jazdy – równomierna prędkość, bez zatrzymania pojazdu i bez zgaszenia silnika. Techniki kierowania – prawidłowe operowanie kołem kierownicy. Wyboru odpowiedniej trajektorii – optymalizacja toru jazdy. Sposobu hamowania – stopniowe łagodne wytracanie prędkości aż do zatrzymania pojazdu. Korzystania z luster zewnętrznych – nieustanna obserwacja w obu lustrach przestrzeni z boku pojazdu i poza nim. Obserwacji przestrzeni za pojazdem przez jego tylną szybę – ocena: prędkości pojazdu, jego odległości do przeszkody (pachołka i tyczki), trajektorii (toru jazdy), oraz czasu i miejsca jego zatrzymania.
Przenosząc elementy z zadania nr 2 na ruch drogowy, osoba egzaminowana prezentuje umiejętności niejako na 10 etapach jazdy pasem ruchu do przodu i tyłu po łuku, tzn.:
1. Ruszając z miejsca do przodu z pola zatrzymania pojazdu – pozycja początkowa i końcowa.
W ruchu drogowym oznacza: ruszanie z miejsca do przodu w każdej sytuacji, a w szczególności w tym wypadku płynne ruszanie z garażu lub z pola parkingowego i wyjeżdżanie z niego, prawidłową ocenę sytuacji, przestrzeni i odległości.
Prezentowanie: płynnego ruszania dzięki umiejętnemu korzystaniu z mechanizmów sterowania pojazdem (pedał sprzęgła, pedał przyśpieszania, pedał hamulca zasadniczego) – będzie to miało wpływ na płynność podczas ruszania. Sposób trzymania dłoni na kole kierownicy i operowania nim jest prezentacją tej umiejętności jaka została ‚zapisana’ dzięki neuroplastyczności* w sieci neuronalnej osoby egzaminowanej już w trakcie szkolenia podstawowego.
Konkluzja: Sposób ruszania z miejsca i jazdy pasem ruchu oraz operowania kołem kierownicy (nawyk), będzie stylem w ruchu drogowym. Trudności z płynnym ruszeniem z miejsca w specjalnych warunkach na placu manewrowym mogą zapowiadać znacznie większe w ruchu drogowym, charakteryzującym się większymi wymaganiami. Percepcja kierowcy (np. zauważenie żółtego światła), psychomotoryka (czas i sposób użycia mechanizmów sterowania pojazdem w celu ruszenia z miejsca) i jego sprawne lecz płynne ruszenie z miejsca.
* Neuroplastyczność – to zdolność tkanki nerwowej do tworzenia nowych połączeń neuronalnych, mających na celu ich reorganizację, adaptację, zmienność i samo naprawę oraz procesy uczenia się i pamięci. Jest to powszechna cecha neuronów, występująca na wszystkich piętrach układu nerwowego. Pod wpływem wykonywanych przez człowieka czynności i nabywania nowych doświadczeń nie tylko umacniają się niektóre z istniejących już połączeń neuronalnych, ale również pojawiają się połączenia zupełnie nowe. Neuroplastyczność wykorzystuje się również na gruncie wytwarzania nowych nawyków i wzorców pamięciowych. Można bowiem poprzez nowe doświadczenia osłabić ścieżki neuronalne odpowiedzialne za dany nawyk, a wzmocnić lub stworzyć nowe połączenia, które będą zarządzały nowymi wzorcami zachowań.
2. Jadąc do przodu po prostym odcinku pasa ruchu – wyjeżdżając z koperty
W ruchu drogowym oznacza: jazdę pasem ruchu (zwykle większą prędkością) w dynamicznym i dużym natężeniu ruchu.
Prezentowanie: dostosowania prędkości pojazdu, uwzględniając odległość do zakrętu oraz stosowanie tzw. optymalizacji toru jazdy (najbardziej korzystny tor jazdy w danym czasie i w przestrzeni) – optymalna prędkość pojazdu: 5-10 km/h, trajektoria: zbliżając się do zakrętu, jazda bliżej lewej krawędzi pasa ruchu w celu przygotowania się do przejechania przez zakręt.
Konkluzja: Na tym odcinku pasa ruchu jazda zbyt małą lub zbyt dużą prędkością może świadczyć o braku panowania nad pojazdem oraz o słabo rozwiniętej percepcji i psychomotoryki. Jazda zbyt blisko prawej krawędzi pasa ruchu tuż przed zakrętem w prawo może świadczyć o niedostatecznie wyrobionym zmyśle przestrzennym.
3. Jadąc do przodu przejeżdżając przez zakręt – skręt w prawo
W ruchu drogowym oznacza: częste pokonywanie zakrętów w prawo, ciaśniejszych i trudniejszych w dynamicznym i dużym natężeniu ruchu.
Prezentowanie: dostosowania prędkości pojazdu i optymalizacji toru jazdy tak, by zachować bezpieczny dystans do prawego krawężnika (stojący lub poruszający się bezpośrednio przy krawężniku piesi i rowerzyści), a jednocześnie, by nie wyjechać poza lewą krawędź pasa ruchu (nadjeżdżające pojazdy sąsiednim pasem ruchu) – do połowu zakrętu wytworzenie dystansu do prawej krawędzi (jazda bliżej lewej krawędzi), aby prawy bok pojazdu nie ścinał zakrętu, a zbliżając się do połowy zakrętu stopniowe zjeżdżanie do prawej krawędzi pasa ruchu.
Konkluzja: Problemy z dostosowaniem prędkości i torem jazdy z zachowaniem bezpiecznego dystansu do krawędzi przy tak małej prędkości (5-10km/h) jadąc po stosunkowo szerokim pasie ruchu (3 m na prostym odcinku, blisko 5m w środku zakrętu!) definitywnie przełożą się na sposób przejeżdżania przez zakręty w ruchu drogowym, tym bardziej, gdy prędkość początkowa pojazdu będzie znacznie większa, pas ruchu węższy, promień zakrętu mniejszy, a sytuacja bardziej skomplikowana.
4. Jadąc do przodu wyjeżdżając z zakrętu – skręt w prawo
W ruchu drogowym oznacza: częste wyjeżdżanie z zakrętów w prawo, ciaśniejszych i trudniejszych w dynamicznym i dużym natężeniu ruchu.
Prezentowanie: zastosowania optymalizacji toru jazdy, dostosowania prędkości pojazdu, odpowiedniego operowania kołem kierownicy – w jego połowie stopniowe zbliżanie się do prawej krawędzi z zachowaniem bezpiecznego dystansu do tej krawędzi; stopniowe rozpraszanie energii kinetycznej pojazdu poprzez rozpoczęcie zwalniania, płynne i łagodne operowanie kołem kierownicy w celu stopniowego wyprostowania kół stosując skręt szosowy.
Konkluzja: Nadmierne znoszenie pojazdu na lewą stronę lub nadmierne zacieśnianie skrętu do prawej krawędzi przy tak małej prędkości (5-10km/h), nadmierna prędkość, zbyt wczesne i nadmierne zwolnienie lub zatrzymanie pojazdu, albo (zbyt wczesne, zbyt późne, zbyt gwałtowne, zbyt powolne, niedostateczne, nadmierne, nieodpowiednio technicznie) kręcenie kołem kierownicy może świadczyć o tym, że tego rodzaju zjawisko tym bardziej będzie miało miejsce w sytuacji, kiedy prędkość początkowa pojazdu będzie znacznie większa, pas ruchu węższy, promień zakrętu mniejszy, a sytuacja bardziej skomplikowana.
5. Jadąc do przodu wjeżdżając w pole zatrzymania pojazdu – na końcu pasa ruchu poza zakrętem w prawo
W ruchu drogowym oznacza: płynny wjazd do garażu lub w pole parkingowe, prawidłową ocenę sytuacji, przestrzeni i odległości.
Prezentowanie: dostosowania prędkości pojazdu i jego odległości do przeszkód, zatrzymania pojazdu – stopniowe i łagodne hamowanie do zatrzymania pojazdu; wykorzystywanie tzw. „widzenia centralnego”** (środkowa tyczka na końcu pasa ruchu, to środek ściany garażu) i tzw. „widzenia peryferyjnego” *** (linie boczne koperty, narożne pachołki i tyczki, to boczne ściany garażu lub linie wyznaczające pole parkingowe).
Konkluzja: Trudności z płynnym i łagodnym zatrzymaniem pojazdu wewnątrz pola zatrzymania (wzbudzanie niepokoju u innych uczestników ruchu drogowego, niekomfortowe doznania pasażerów, stwarzanie zagrożenia, nadmierne zużycie podzespołów i mechanizmów pojazdu); nie wjechanie całą długością pojazdu w pole zatrzymania (niedostatecznie rozwinięty zmysł przestrzenny w połączeniu z percepcją i ergonomią), uderzenie w przedni pachołek i tyczkę (ścianę garażu lub inny pojazd stojący na wprost) świadczyć będzie o nieodpowiednich umiejętnościach. Nie rokuje to na dobry poziom jazdy i umiejętności wykonywania bardziej skomplikowanych manewrów w ruchu drogowym.
** Widzenie centralne – zdolność rozróżniania dwóch punktów przy maksymalnym ich zbliżeniu; widzenie małych przedmiotów i ich szczegółów. Plamka żółta zapewnia widzenie centralne, które jest konieczne do postrzegania szczegółów przy codziennych czynnościach, takich jak prowadzenie samochodu, czytanie i rozpoznawanie twarzy. Nierozłącznie związane jest ono z widzeniem dokładnym i obejmuje obszar o kącie rozwarcia w granicach 30 stopni.
*** Widzenie peryferyjne – umiejętność dostrzegania obiektów, które znajdują się poza centrum naszego pola widzenia. W obszarze tym człowiek nie widzi wyraźnie. Jego wzrok i mózg rozpoznaje kontury, barwy, cienie, ruch, ale nie rozpoznaje szczegółów.
6. Rozpoczynając jazdę do tyłu (cofanie) z pola zatrzymania pojazdu – na końcu pasa ruchu poza zakrętem w prawo
W ruchu drogowym oznacza: ruszanie z miejsca do tyłu (cofanie) w każdej sytuacji, a w szczególności w tym wypadku płynne ruszanie z garażu lub z pola parkingowego i wyjeżdżanie z niego, prawidłową ocenę sytuacji, przestrzeni i odległości.
Prezentowanie: płynnego ruszania z miejsca, dostosowanie prędkości pojazdu i jego odległości do przeszkód, obserwacja w lustrach zewnętrznych, sposób operowania kołem kierownicy, korekta toru jazdy – umiejętne korzystanie z mechanizmów sterowania pojazdem (pedał sprzęgła, pedał przyśpieszania, pedał hamulca zasadniczego) będzie miało wpływ na płynność podczas ruszania; zachowanie bezpiecznego dystansu do linii, pachołków i tyczek (środkowa tyczka na końcu pasa ruchu, to środek ściany garażu, a linie boczne koperty, narożne pachołki i tyczki, to boczne ściany garażu lub linie wyznaczające pole parkingowe); obserwacja z lustrach zewnętrznych przestrzeni za pojazdem – szczególnie w prawym lustrze; sposób trzymania dłoni na kole kierownicy i stosowanie skrętów szosowych jest prezentacją tej umiejętności (nawyku) jaki winien być ‚zapisany’ dzięki neuroplastyczności* w sieci neuronalnej osoby egzaminowanej już podczas szkolenia podstawowego; stała obserwacja przestrzeni za pojazdem (szczególnie korzystając z prawego lustra) i korekta toru jazdy w zależności od zachowania się pojazdu.
Konkluzja: Sposób wyjeżdżania np. z garażu lub z parkingu, dostosowanie prędkości pojazdu i jego odległości do przeszkód, obserwacja w lustrach zewnętrznych, sposób operowania kołem kierownicy, korekta toru jazdy będzie wiernym odwzorowaniem stylu jazdy prezentowanym w ruchu drogowym.
7. Jadąc do tyłu wjeżdżając w zakręt – skręt w prawo
W ruchu drogowym oznacza: cofanie w celu zawracania z wykorzystaniem infrastruktury – podjazdy do posesji i obiektów przydrożnych, łuki dróg o niewielkim natężeniu ruchu.
Prezentowanie: dostosowania prędkości pojazdu i jego odległości szczególnie do prawej krawędzi jezdni, obserwacja w lustrach zewnętrznych – szczególnie prawym, sposób operowania kołem kierownicy, korekta toru jazdy – umiejętne korzystanie z mechanizmów sterowania pojazdem (pedał sprzęgła, pedał przyśpieszania, pedał hamulca zasadniczego) będzie miało wpływ na płynność jazdy oraz na odpowiednie dostosowanie prędkości podczas cofania w zakręcie w ruchu drogowym (pomiędzy innymi uczestnikami ruchu drogowego); zachowanie odpowiedniego dystansu do prawej linii (krawężnik, chodnik) będzie uzależnione od odpowiedniej obserwacji w lustrach zewnętrznych, a szczególnie w prawym lustrze (wielu instruktorów uczy obserwacji głównie w lewym lustrze); sposób trzymania dłoni na kole kierownicy, umiejętność operowania nim, w tym stosowanie skrętów szosowych jest prezentacją tej umiejętności jaka powinna być nabyta u osoby egzaminowanej już na etapie szkolenia podstawowego; odpowiednia reakcja na ewentualną nieprawidłową trajektorię pojazdu jest sprawdzianem percepcji, refleksu (akcja-reakcja), prawidłowo funkcjonujących zmysłów i wykształconych wzorców zachowania.
Konkluzja: Sposób cofania w zakręcie, dostosowanie prędkości pojazdu i jego odległości do przeszkód, obserwacja w lustrach zewnętrznych, sposób operowania kołem kierownicy, reakcja lub jej brak na konieczność korekty toru jazdy, będzie wiernym odwzorowaniem stylu jazdy prezentowanym w ruchu drogowym wśród innych uczestników ruchu drogowego i zwykle podczas trudniejszych warunków.
8. Jadąc do tyłu po prostym odcinku pasa ruchu – po wyjechaniu z zakrętu
W ruchu drogowym oznacza: cofanie na prostym odcinku drogi.
Prezentowanie: umiejętności zachowania płynności jazdy i odpowiedniej prędkości pojazdu, utrzymania odpowiedniej trajektorii, obserwacji w obu lustrach zewnętrznych przestrzeni poza pojazdem, odpowiedniej reakcji na ewentualną konieczność korygowania toru jazdy – umiejętne korzystanie z mechanizmów sterowania pojazdem (pedał sprzęgła, pedał przyśpieszania, pedał hamulca zasadniczego) będzie miał wpływ na płynność jazdy podczas cofania; sposób trzymania dłoni na kole kierownicy i operowania nim („za 15 trzecia”) oraz prowadzenie pojazdu nieco bliżej prawej krawędzi pasa ruchu, umiejętność korzystania z luster zewnętrznych pojazdu (na przemian prawe/lewe/prawe), odpowiednia reakcja na ewentualną nieprawidłową trajektorię pojazdu, jest sprawdzianem percepcji, refleksu (akcja-reakcja), prawidłowo funkcjonujących zmysłów i wykształconych wzorców zachowania, które powinny być nabyte u osoby egzaminowanej w trakcie szkolenia podstawowego.
Konkluzja: Na tym prostym odcinku pasa ruchu jazda zbyt małą lub zbyt dużą prędkością może świadczyć o braku panowania nad pojazdem oraz o słabo rozwiniętej percepcji i psychomotoryce. Jazda zbyt blisko lewej lub prawej krawędzi pasa ruchu może świadczyć o niedostatecznie wyrobionym zmyśle przestrzennym. Problemy z reakcją na konieczność korygowania toru jazdy (przy tak małej prędkości) sugerują brak odpowiedniej percepcji i nawyków – często też świadczą o wątpliwym szkoleniu.
9. Jadąc do tyłu, wjeżdżając w pole zatrzymania pojazdu – pozycja początkowa i końcowa.
W ruchu drogowym oznacza: płynne i bezpieczne wjechanie do garażu lub w pole parkingowe, prawidłową ocenę sytuacji, przestrzeni i odległości.
Prezentowanie: dostosowanie prędkości pojazdu i jego odległości do przeszkód, obserwacja przez tylną szybę pojazdu, sposób operowania kołem kierownicy, korekta toru jazdy, zatrzymanie pojazdu – utrzymanie płynności jazdy połączone ze stopniowym i łagodnym wytracaniem prędkości będzie zależne od sposobu korzystania z mechanizmów sterowania pojazdem (pedał sprzęgła, pedał przyśpieszania, pedał hamulca zasadniczego), wykorzystywanie tzw. widzenia centralnego (środkowa tyczka na końcu pasa ruchu, to środek ściany garażu z tyłu za pojazdem a linie boczne koperty, narożne pachołki i tyczki, to boczne ściany garażu lub linie wyznaczające pole parkingowe). Osoba egzaminowana powinna potrafić zaprezentować prawidłowy wjazd tyłem do koperty, tzn. prawą rękę przełożyć za oparcie fotela pasażera celem skuteczniejszego odwrócenia się do tyłu. Umożliwia to lepszą obserwację środkowej tyczki w polu zatrzymania, która niejako wyznacza ścianę garażu. Dzięki temu kierujący ma możliwość ocenić cztery wielkości: a/prędkość pojazdu b/odległość pojazdu do przeszkody c/trajektorię i d/miejsce zatrzymania. W tym czasie lewa ręka powinna znajdować się na godzinie „12” koła kierownicy, umożliwiając tym samym ewentualną korektę toru jazdy mając do dyspozycji 90° w lewo na kole kierownicy i do 90° w prawo. Następnie stopniowe i łagodne hamowanie do zatrzymania pojazdu wewnątrz garażu lub koperty parkingowej z wykorzystaniem tzw. „widzenia centralnego”.
Konkluzja: Trudności z płynnym i łagodnym zatrzymaniem pojazdu wewnątrz pola zatrzymania (garaż, pole parkingowe), stwarzanie zagrożenia w postaci nadmiernego zbliżania się do linii wyznaczającej pas ruchu lub wyjeżdżania poza nie, uderzanie w pachołki i tyczki, trudności z zatrzymaniem pojazdu wewnątrz pola zatrzymania, mogą świadczyć o niedostatecznie rozwiniętej propriocepcji (kinestezji), percepcji, zmyśle przestrzennym i psychomotoryce. Bez wątpienia tak niski poziom umiejętności zapowiada poważne kłopoty i zagrożenie w ruchu drogowym, którego charakterystyka czyni go znacznie wymagającym.
10. Zachowanie zasad bezpieczeństwa po zakończeniu zadania, gdy egzaminator zajmuje miejsce pasażera – pozycja początkowa i końcowa.
W ruchu drogowym oznacza: wsiadanie i wysiadanie pasażera z/do pojazdu.
Prezentowanie: stosowania odpowiednich zasad bezpieczeństwa, w tym świadomych, przemyślanych i nabytych nawyków związanych z panowaniem nad pojazdem podczas wsiadania i wysiadania pasażerów do/z pojazdu – wybór biegu jałowego (neutralnego) z jednoczesnym naciskaniem pedału hamulca zasadniczego (roboczego) lub wybór biegu „1” z zastosowaniem hamulca awaryjnego i jednocześnie hamulca roboczego podczas zajmowania przez egzaminatora miejsca w pojeździe.
Konkluzja: Staczanie się pojazdu podczas zajmowania przez pasażera miejsca w pojeździe, bezcelowe zwiększanie obrotów silnika w tym czasie, gwałtowne użycie pedału sprzęgła w stanie biegu „1” lub „R” (wsteczny) skutkujące unieruchomieniem silnika, ruszenie z miejsca na nieodpowiednio wybranym biegu, kontynuowanie jazdy bez całkowitego zwolnienia dźwigni hamulca awaryjnego lub z niedomkniętymi drzwiami, świadczyć mogą o bardzo małym doświadczeniu i braku obycia osoby egzaminowanej z pojazdem jako maszyną, jak również nie zdobyciu odpowiednich wzorców zachowania w określonych sytuacjach.
Prawda jest zawsze tylko córką czasu
– Leonardo da Vinci